Астана. 5 қаңтар. ҚазТАГ – Президент Қасым-Жомарт Тоқаев, «Егемен Қазақстан» газетіндегі «Тәуелсіздік бәрінен қымбат» мақаласында Қазақстан шекарасы туралы айта келе қазақтарға жерді ешкімнің сыйға бермегенін және ел тарихы 1991 жылмен немесе 1936 жылмен өлшенбейтінін айтты.
«Бабалардан мұра болған қасиетті жеріміз – ең басты байлығымыз. Қазаққа осынау ұлан-ғайыр аумақты сырттан ешкім сыйға тартқан жоқ. Бүгінгі тарихымыз 1991 жылмен немесе 1936 жылмен өлшенбейді. Халқымыз Қазақ хандығы кезінде де, одан арғы Алтын Орда, Түрік қағанаты, Ғұн, Сақ дәуірінде де осы жерде өмір сүрген, өсіп-өнген. Қысқаша айтқанда, ұлттық тарихымыздың терең тамырлары көне заманның өзегінде жатыр», - делінген дүйсенбі күні жарияланған Тоқаевтың мақаласында.
Ол атап өткендей, жалпы, тарихпен саясаткерлер емес, тарихшылар айналысуы керек.
«Шекара сызығын ресми түрде халықаралық шартпен бекітіп, оны әлем жұртының мойындауы соңғы бірнеше ғасырда үрдіске айналды. Оған дейін қазіргідей делимитация, демаркация деген ұғымдар болмаған. Біз шекара мәселесін шешумен нақты айналысып жатқан кезде кейбір саясаткерлер мен қоғам қайраткерлері «біз бұған асықпайық», «кейін де келісуге болады» деп арқаны кеңге салғысы келгені есімізде. Келіссөздерді табандылықпен жүргізіп, іргемізді дереу қымтап алғанымыз өте дұрыс болғанын уақыттың өзі дәлелдеп берді. Қазір кім не айтса да, біздің екіжақты келісімдермен бекітіліп, халықаралық деңгейде танылған шекарамыз бар. Енді оған ешкім дауласа алмайды», - деді президент.
Аумақтық тұтастығымызға күмән келтіріп, тату көршілік қатынастарға сына қаққысы келетін кейбір шетел азаматтарының арандатушылық іс-әрекеттеріне ресми және қоғамдық деңгейде тойтарыс бере отырып, ағартушылық жұмыстарын ұстамдылықпен жүргізген жөн.
«Біз ұлттық мүддені аспен де, таспен де қорғауға дайын болуымыз қажеттігін тағы да баса айтқым келеді. Жоғарыда айтқанымдай, шекарамыз толығымен шегенделді. 2018 жылы Каспий теңізінің құқықтық мәртебесі туралы конвенцияға қол қойылғаннан кейін құрлықтағы ғана емес, теңіздегі шекарамыз да біржола айқындалып, түпкілікті шешілді. Қазақстан – біртұтас мемлекет», - деп атап өтті мемлекет басшысы.
Сонымен қатар, ол мәлімдегендей, «жерге байланысты бәріміз айқын білетін және бұлжымайтын ақиқат – қазақтың жері ешбір шетелдіктің меншігіне берілмейді, ешқашан сатылмайды».
«Осыны әр азаматымыз санасына берік сіңіруі қажет. Келесі жылы Жер кодексінің жекелеген нормаларына қатысты енгізілген мораторийдің мерзімі аяқталады. Ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлерді айналымға енгізіп, халықтың игілігіне жарату – өте маңызды мәселе. Сондықтан, биыл Жер мәселесі жөніндегі комиссияны құрып, соның аясында бір байламға келген жөн», - деді Тоқаев.
Еске сала кетейік, 10 желтоқсанда Мемлекеттік Думаның депутаты Вячеслав Никонов Ресейдің мемлекеттік телеарнасының эфирінде «Қазақстан мүлдем болған жоқ, солтүстік Қазақстан мүлде қоныстанбаған» деп мәлімдеді.
«Олар болған, бірақ оңтүстікте. Шын мәнінде, Қазақстан аумағы Ресей мен Кеңес Одағының керемет сыйы», - деді Никонов федералды теледидар эфирінде.
12 желтоқсанда ҚР Сыртқы істер министрлігі Ресей дипломатына Мемлекеттік Дума депутатының мәлімдемесіне байланысты нота тапсырды. Кейінірек Никонов «Қазақ КСР-нің шекараларын анықтауда Қазақстанның мүдделері толығымен сақталды» деп, сонымен бірге «бауырлас Қазақстан халқына деген жылы сезімді» білдірді. Қазақстан Парламенті Сенатының Халықаралық қатынастар, қорғаныс және қауіпсіздік комитетінің төрағасы Мұхтар Құл-Мұхаммед Никоновтың мәлімдемесіне түсініктеме бере отырып, Мемлекеттік Дума депутатының сөздері «саяси жауапсыздық және қорлау» екенін атап өтті.
Сондай-ақ, Мәскеудегі Қазақстан елшілігінің қоршауына «Солтүстік Қазақстан - Ресей жері» деген баннер орнатылғаны белгілі болды. Оқиға Ресей Федерациясының Мемлекеттік Думасы білім және ғылым комитетінің төрағасы және «Үлкен ойын» бағдарламасының жүргізушісі Вячеслав Никонов Ресейдің бұл аумақты Қазақстанға сыйға тартты деп мәлімдегенінен кейін, 11 желтоқсанда болды. Қазақстан елшілігінің ғимаратында ұсталған адам кейінірек босатылды.
Кейін ТМД істері, еуразиялық интеграция және отандастармен қарым-қатынас жөніндегі Дума комитеті төрағасының бірінші орынбасары Ресей Мемлекеттік Думасы атынан Виктор Водолатский Ресей Қазақстанның егемендігін толық мойындайтынын айтты. Оның сөзіне қарағанда, екі ел әртүрлі салада мықты достық және серіктестік байланыстарды сақтайды, сондықтан ол Мемлекеттік Думаның депутаты Вячеслав Никоновтың мәлімдемелерімен болған оқиға реттеледі деп үміттенеді.
Мәжілісмен Бақытбек Смағұл да Никоновтың сөздері туралы айтып, Ресей ұлы және оған жаңа жерлер қажет емес екенін атап өтті.
13 желтоқсанда Алматыдағы Ресей консулдығының алдына «Солтүстік Қазақстан - қазақ жері» деген плакат ілінгені белгілі болды. Сонымен бірге, полиция афишаны іліп қойғандарды ұстады деген ақпарат тарады.
14 желтоқсанда Мемлекеттік Думаның депутаты Евгений Федоров Никоновтың сөзіне түсініктеме беріп, Ресей Қазақстаннан аумақты қайтарып беруін талап етуі керек деген видеоның үзіндісі пайда болды. Депутаттық мандат алғанға дейін Федоров Ресей президенті әкімшілігінің жанындағы қорғаныс кеңесінде жұмыс істеді, атом энергиясы жөніндегі вице-министр қызметін атқарды және отставкадағы полковник. Ресейлік БАҚ-тың хабарлауынша, ол бұған дейін Ресейді АҚШ-тың колониясы деп атаған. Федоровтың өзі Қазақстанда штаб-пәтері бар «Ұлт-азаттық қозғалыс» деп аталады.
Сол күні тарих ғылымдарының докторы, орыс профессоры Виктор Козодой Никонов пен Федоровтың Қазақстанға территориялық талаптары туралы айта отырып, олардың тарих мәселелеріндегі құзыреттілігіне күмән келтіріп, Қазақ хандығы «орыс мемлекетіне» қарағанда 15 жыл бұрын құрылғанын атап өтті.
Белгілі қазақстандық саясаттанушы Данияр Әшімбаев Никонов пен Федоровтың мәлімдемелеріне түсініктеме бере отырып, Ресейдің өзіне орынсыз мәлімдемеге жол беретін ондай одақтасы жоқ екенін атап өтті және белгілі қазақстандық ақын Олжас Сүлейменов Қазақстанға деген территориялық шағымдар туралы айта отырып, қазақстандықтарға көбірек елдің солтүстік аймақтарына назар аудару керек деген пікір білдірді. Қоғам қайраткері Мұрат Әуезов ресейлік саясаткерлердің түсініксіз мәлімдемелеріне түсініктеме бере отырып, қазіргі геосаяси жағдай «жаңа Ресей империясын» құруға неге жол бермейтінін түсіндірді. Мәжіліс Никонов пен Федоровтың мәлімдемелеріне түсініктеме беріп, ресейлік тараптың ресми реакциясы мен бағасы болмағанын атап өтті. Қоғам қайраткері Амантай қажы «Единая Россия» партиясының мәлімдемелерін неофашизм және неоколониализм деп атады. Сонымен бірге, белгілі қазақстандық саясаттанушы Виктор Ковтуновский «Единая Россия» депутаттарының сөйлеген сөздерін түсіндіре отырып, «титулдық емес» шыққан қазақстандықтардың үнсіздігі Ресей саясаткерлерінің ұстанымымен келісу ретінде қабылданады деп мәлімдеді.
Сондай-ақ 14 желтоқсанда Нұр-Сұлтанда автокөлік жүргізушісі Ресей елшілігінің шлагбаумын майыстырғаны белгілі болды.
15 желтоқсанда ҚазТАГ Қазақстанның Ресеймен шекараласқан алты аймағының бесеуі бюджеттен субвенциялар бойынша аутсайдерлер болғанын хабарлады.
16 желтоқсанда Ресей Либералды-Демократиялық партиясынан (ЛДПР) Мемлекеттік Думаның депутаты Владимир Жириновскийдің Никоновтан Қазақстанға территориялық талаптарын қолдағаны белгілі болды. Сол күні Федоровтың жаңа мәлімдемелері пайда болды - атап айтқанда, ол Ресейге Қазақстан территориясын және Беларуссия мен Украинаның аймақтарын беру керек деді.
17 желтоқсанда Ресей президентінің баспасөз хатшысы Дмитрий Песков Мемлекеттік Дума депутаттарының Қазақстанға жасаған шабуылдары туралы ҚазТАГ агенттігіне түсініктеме берді.
18 желтоқсанда сенатор Ахылбек Күрішбаев Қазақстанға қарсы шыққан Ресей Мемлекеттік Думасы депутаттарының елге кіруіне тыйым салуға шақырды.
19 желтоқсанда «Московский комсомолец» (МК) Мемлекеттік Дума депутаттарының мәлімдемелері мен қазақстандықтардың реакциясы туралы талдамалық материал жариялады. Басылым Никонов пен Федоровтың саяси маргиналдар емес, билеуші «Единая Россия» партиясының мүшелері екендігіне назар аударады және олардың сөздері үшін кешірім сұрай отырып, Мәскеу Ресей президенті Владимир Путиннің қателескенін мойындайды. М.К. «қазақтардың қамын түсінуге болады», өйткені «бәрі Украинаның орнында бола алады» деп ескертеді. Сонымен бірге Ресейде үгіт-насихат материалдары басыла бастады, олар басқалармен қатар Қазақстан халқының 74% -ы «орысшыл», ұлтшылдарды «агрессивті» деп атайды және басқа да шындыққа сәйкес келмейтін мәлімдемелер таратылады деп мәлімдейді.
20 желтоқсанда ҚазТАГ Ресейдің әйгілі саясаткері, қоғам қайраткері және журналист Максим Шевченконың пікірін келтірді, ол Ресейдің Астрахань мен Орынбор облысындағы қазақтар жергілікті этнос деп мәлімдеді, сонымен қатар «Ұлы Дала - қазақтардың, түріктердің, көшпелі халықтардың Отаны».
22 желтоқсанда Федоровтың жаңа мәлімдемелері туралы белгілі болды, олар басқалармен қатар Ресей Қазақстан халқын ресей халқы деп санайды, қазақтарды орыс халқының бөлігі деп санайды және Қазақстанды «сепаратистік территория» деп атайды.
23 желтоқсанда Қазақстанның Сыртқы істер министрі Мұхтар Тілеуберді Ресей Мемлекеттік Думасы депутаттарының аумақтық талаптарын «боқтық» деп атады.
2 қаңтарда ресейлік тарихшы Дмитрий Верхотуров мемдума депутаттарының Қазақстанға қойып отырған шекаралық талаптарымен байланысты жағдайдың тарихи секілді, саяси жағы да барын, сонымен қатар Ресейдің пушкалармен қазақ жерлерін қалай жаулағанын да айтты.
Қатысты сілтемелер
-
Сейсенбі күні Қазақстанның басым өңірінде жаңбыр мен қар жауады деп күтілуде19 Наурыз 2024, 08:50
-
Тоқаев Қазақстанның креативті индустрия өкілдерімен кездесті18 Наурыз 2024, 17:47
-
Түркістан облысында 30 жастағы қыз құдықтың құбырына құлап кеткен18 Наурыз 2024, 17:39
-
Тоқаев Путинді Президент сайлауындағы сенімді жеңісімен құттықтады18 Наурыз 2024, 16:17