Талдықорған. 23 маусым. ҚазТАГ-Жаркенттен 40 шақырым жердегі уран штольняларын рекультивациялау мен консервациялау күтіп тұр, деп хабарлайды агенттік тілшісі.
"Тапсырыс беруші – "Алматы облысының Табиғи ресурстар және табиғат пайдалануды реттеу басқармасы" ММ; атауы – кен орындарының пайдаланылған блоктарын рекультивациялау бойынша жұмыстар; қосымша сипаттамасы – Алматы облысы Панфилов ауданының уран штольняларын рекультивациялау және консервациялау; жоспарлы сомасы - Т117 153 027", - делінген Мемлекеттік сатып алу порталында орналастырылған лоттың сипаттамасында.
Конкурсқа қатысуға өтінімдерді алдын ала қабылдау 24 маусымда сағат 17.40-та басталады және 9 шілдеде сағат 17.50-де аяқталады.
"Алматы облысы Панфилов ауданының Үлкенағаш ауылдық округінде уран штольняларын қалпына келтіру және консервациялау көзделіп отыр. Құрылыс учаскесінде күйдіргі және басқа да аса қауіпті инфекциялар бойынша қолайсыз мал қорымдары мен жануарларды көму орындары жоқ. Уран кен орны Сарыөзек темір жол станциясынан шығысқа қарай 200 км, Алматы облысы Панфилов ауданы Жаркент қаласынан солтүстік-батысқа қарай 40 км жерде орналасқан", - делінген сараптама қорытындысында.
Панфилов кен орнын бағалау жұмыстары 1958 жылдың тамыз айында басталып, 1961 жылдың маусым айында аяқталды.
"Жеті кен аймағы анықталды, оның ішінде қарапайым бірдайкалық аймақтар (№3, 4, 5, 7 штольнялар) және күрделі көпдайкалық аймақтар (№1, 2, 6 штольнялар). Кен орнын ашу мақсатында 5627,7 п. м. көлденең тау-кен қазбаларынан өтті, 8575,5 п.м. ұңғымалар бұрғыланды, оның ішінде жерасты 5648,9 п. м. қарапайым аймақтардың қуаты 0,5-2 м, күрделі аймақтар 40-60 м дейін.
1962 жылы 27 наурызда 1961 жылғы жұмыстар бойынша партиялардың геологиялық есептерін қарау жөніндегі Волков экспедициясының комиссиясы тереңдікті одан әрі зерттеу (штольневый горизонттан төмен), сондай-ақ борпылдақ шөгінділердің қуатты қалыңдығымен жабылған солтүстік-шығыс бөлігін зерттеу тау-кен және бұрғылау жұмыстарының едәуір көлемін және үлкен ақшалай шығындарды талап ететінін атап өтті.
"Кен орнының күрделі геологиялық құрылымын, қолайсыз гидрогеологиялық жағдайларды (айтарлықтай дебиті бар термалды сулар) және уран қорларының өсуіне қатысты шектеулі перспективаларды ескере отырып, кен орны мен кен алаңындағы жұмыстарды жалғастыру экономикалық тұрғыдан тиімсіз болып көрінді. 1962 жылы кен орнындағы жұмыстар аяқталды, анықталған уран кендері консервацияланды", - дейді сарапшылар.
Штольнялардың көпшілігінде радиациялық ая 0,25-0,30 мкЗв/сағ аспайды, таулы шөлді жерлерде орналасқан.
"Сонымен қатар, №1, 2 екі штольня санаторийге тікелей жақын орналасқан, әсіресе Борохудзир өзенінің сол жағалауындағы №2 штольня және оның сағасындағы біріктірілген кен-жыныс үйіндісі айтарлықтай радиациялық қауіпке ие болды. Екі штольня 2004 жылы күрделі бетондалған, бұл радонның бетіне шығуына жол бермеді. №1 штольнядан жоғары аумақта тау баурайы бойынша гамма-фон деңгейі 0,20-0,34 мкЗв/сағ құрайды. Шеттер бойынша және штольнядан төмен беткейлерде гамма-сәулеленудің тиімді дозасының (МЭД) 0,22-0,31 мкЗв/сағ қуаты болады. Аталған штольня консервацияланды, МЭД табиғи фон деңгейінен аспайды-0,3 мкЗв/сағ, өзен үстіндегі көпір адамдардың оның аумағына кіруіне жол бермеу үшін құлыпқа жабылған қақпамен жабылған", - деп түсіндірді қорытындының авторлары.
№ 2 Штольня №1 штольняға жақын орналасқан.
"2004 жылы ҚР Ұлттық ядролық орталығының Ядролық физика институтының ұсынымдары бойынша штольни сағасы бетондалды. Осы штольняның астында орналасқан радиоактивті үйінді бетонмен жабылған, екі жағынан оның аумағына адамдардың кіруіне жол бермейтін металл бағаналар бойынша тордан жасалған дуалмен қоршалған. Өзен арқылы өтетін металл көпір қақпамен жабылып, құлыпқа жабылады. Жоғарыда көрсетілген штольнялар бойынша штольнялардың бұрын консервацияланған учаскелерін және олардың үйінділерін қалпына келтіру, жарамсыз болып қалған және кей жерлерде жоқ ескі бөліктің орнына қақпалары бар жаңа металл қоршауды орнату ғана көзделген", - делінген құжаттамада.
№3 Штольня "Жаркент-Арасан" санаторийінің аумағында және оған іргелес жерде орналасқан.
"Стольнидің аузы табиғи түрде тау жыныстарының құлауымен жабылған, жартасты, тік беткейлерге байланысты тікелей тәсіл қиын. Көрнекі түрде 5-8 метр қашықтықта штольнялардың болуы көрінбейді. №4 Штольня "Жаркент-Арасан" санаторийінің аумағында және оған іргелес жерде орналасқан. Стольнидің аузы табиғи түрде тау жыныстарының құлауымен жабылған, тікелей жақындау қиын, өйткені ол өзеннің тік жартасты баурайында, тау жыныстарының үлкен шөгінділері бар. Өзен жағасынан бұл бағананың көрінетін іздері мен контурлары көрінбейді", - делінген қорытындыда.
Жаркент-Арасан ауылының маңында №5 штольня орналасқан, оның аузы да табиғи жолмен тау жыныстарының опырылуымен жабылған, шөгінділердің болуына байланысты тікелей тәсіл қиын.
"№6 Штольня Көктал-Арасан ауылынан 420 м қашықтықта орналасқан. Бір кездері стольня бетондалды, бірақ су тасқыны салдарынан бетон құлап, аузының ішінара ашылуына әкелді. Осыған байланысты бетондалған қабаттың шайылуын болдырмау мақсатында Сағаны қайта консервациялау және атмосфералық жауын-шашын кезінде пайда болатын ағын бағытын өзгерту қажет. Сондай-ақ, штольня сағасының астында орналасқан жыныс үйінділерін рекультивациялау қажет. Жобада №6 штольняны сағасында жер үсті суларын бұруға арналған Тау жырасы басталатын шыңның, еңістің және табанның бөлігін бетондау жолымен консервациялау көзделген. Беткейлердегі еңістердің жоғары тіктігіне байланысты Рекультивация орындалмайды. Штольня үйінділерінде учаскелерді қалпына келтіру, қақпалары бар жаңа металл қоршау орнату қарастырылған", - деп хабарлады авторлар.
№7 Штольня Көктал-Арасан кентінен 130 м қашықтықта орналасқан.
"Стольнидің таудың баурайындағы аузы табиғи жолмен тау жыныстарының құлауымен жабылған. Осы штольняның үстінде беткейдің жоғарғы жағында бетондау қажет өтімсіз стольнидің аузы табылды. Сондай-ақ, штольня сағасының астында орналасқан жыныс үйінділерін рекультивациялау қажет. Тау арықтарынан жер үсті суларын ағызу нүктесінің болмауына, сондай-ақ ЖТҚ салынған жеке аумақтарға учаскелердің жақын орналасуына байланысты жұмыс жобасында ЖТҚ-ны шоғырланған арна бойынша бағытталған жинау және кейіннен жер үсті суларын жер бедеріне ағызу ықтималдығының жоғары болуын болдырмау үшін тау арықтарын орындамауға шешім қабылданды. Жобада штольнялар мен олардың үйінділерінің учаскелерін консервациялау және рекультивациялау, қақпалары бар жаңа металл қоршауды орнату көзделген. Учаскені тік жоспарлау Жердің табиғи қалыптасқан еңісі бойынша рекультивация аумағынан су бұруды қамтамасыз ету шарттарынан шешілді", - делінген құжаттамада.
Жаркенттен 40 км жердегі уран штольняларын рекультивациялау мен консервациялау күтіп тұр
