Қазақстан үшін анти-ресейлік санкциялардың теріс ықпалы артып келеді. Ары қарай не болады?

Алматы. 12 сәуір. ҚазТАГ - Сергей Зелепухин. Ресей мен Батыстың арасындағы жаңа қарсыластық раунды, сондай-ақ американдықтардың ресейге қарсы санкциялардың тағы бір топтамасы, ресейлік валютаны, ресейлік қор нарығын таптап кетіп және Қазақстанның валюталық нарығына жағымсыз әсер етті. Алдағы оқиғалардың одан әрі дамуы көңілге оптимизм ұялатпайды.
Теңге үшін «суық душ»
Естеріңізге сала кетейік, өткен жұмада АҚШ билігі Ресейге қарсы кезекті басқа да санкциялар енгізді. АҚШ қазынашылық департаментінің шектеу шаралары осы дүйсенбіден бері ресейлік акциялар мен валюта нарығындағы күрт құлдырауға орай 14 ресейлік компания мен 24 ресейлік бизнесмен мен лауазымды тұлғаға әсер етті.
Отынға май құйған Ресей мен АҚШ арасындағы Сириядағы дипломатиялық емес әскери теке-тірес болып табылады.
Осыған орай көптеген ірі ресейлік компаниялардың және банктердің акцияларының бағасы арзандады, ал 9 және 10 сәуірдегі доллар тез көтеріліп, $ 1 үшін 60 рубльден асып кетті. Сәрсенбі күні Мәскеу қор биржасында сауда-саттық барысында ол екі жылдық жоғары бағаны жаңартты - $ 1 үшін 63 рубль болды.
Мұның бәрі қазақстандық валюталық нарық үшін суық душ болды. Тек $ 1 үшін Т320 жаңа баланс екі күннің ішінде - 10 және 11 сәуір – кезекті құлдырауға айналды.
Осы уақыт аралығында Қазақстан қор биржасындағы доллар Т10-дан көп қымбаттады. Нәтижесінде, осы сәрсенбідегі KASE сауда-саттығының негізінде американдық валютаның айырбастау бағамы 1 доллар үшін Т330 деңгейінен «асып кетті».
Ресей және Қазақстан валюта нарығындағы ахуал 11 сәуірден кешке дейін тұрақтанғанына қарамастан, одан да көп теріс сценарийдегі оқиғалардың одан әрі дамуы перспективалары алаңдатады.
Бұл сценарийдің іске асу ықтималдығы өсіп келе жатқанын Ресей мен Америка Құрама Штаттарының арасындағы шиеленістің артып келе жатқандығынан, әсіресе Сирия үшін Ресейге қарсы жаңа және кеңейтілген санкцияларды енгізу қаупінен байқалады.
Ал ЕурАзЭҚ бойынша Қазақстанның басты сауда әріптесіне қарсы жаңа шектеу шаралары қазірдің өзінде АҚШ Конгресі құжаттардың негізінде орналастырылған
боялған Билл, қазірдің өзінде орналастырылған және орыс мемлекеттік борыштың байланысты кез-келген қаржылық операциялар туралы жалпы тыйым көздейді.
Ал ЕурАзЭҚ Қазақстанның басты сауда әріптесіне қарсы жаңа шектеу шаралары қазірдің өзінде АҚШ Конгресі құжаттардың негізінде және ресейлік мемлекеттік борышқа байланысты кез-келген қаржылық операцияларға жалпы тыйымды көздейді. Құжаттың мәтініне сәйкес тиісті АҚШ санкциялары оларды қабылдағаннан кейін 60 күннен кешіктірілмей күшіне енеді.


Ол әлі де бола ма?

Бір қызығы, ресейлік сарапшылар ресейлік нарыққа ықтимал сұранысқа ие болғанымен, алайда жаңадан енгізілген ресейлік санкциялармен, атап айтқанда, ресейлік мемлекеттік облигациялармен операцияларға толықтай тыйым салынғанына қарамай шамамен шетелдік валютағ,а деген сұранысты есептеп көрді.
Соңғы күндері ресейлік акциялар мен валюта нарығында не болғаны туралы «Телетрейд Групп» компаниясының бас талдаушысы Олег Богданов резидент еместердің кетуі деп сипаттады.
«Ресейлік компанияларға қарсы АҚШ-тың жаңа санкцияларын енгізгеннен кейін инвесторлар ресейлік активтерге салынатын инвестициялардың тәуекелін қайта қарастыра бастады. Доллардағы операцияларды шектеу жағдайында, американдық валютамен қаржыландыру, ресейлік компаниялар өздерінің дефолт жағдайында болуы мүмкін (...). Сондықтан резидент еместердің біздің облигациялардан, акциялар және басқа қаржы құралдарынан кетуі басталды.
Бұл өнімнің ауқымын бағалау әлі де қиын. Мүмкін, бұл бірнеше миллиард долларға қатысты мәселе болса да, бірақ көп ұзамай бұл ағым еселеп өседі», - деп ескертеді маман.
Аргумент ретінде ол федеральді займ облигациясының (ФЗО) ресейлік нарықтағы резидент еместер үлесін келтірді. Оның санауы бойынша ол, ол шамамен 33%, ал абсолютті мәнде 2 трлн рубль.
«Бұл соманың екі-үш бөлігі қайтадан валютаға кетеді. Демек, долларға қажеттілікті $30 млрд деп бағалауға болады. Оған халықтың психозын қосыңыз, ал оны өлшеу қиын, айталық, ол $10-20 млрд болсын. Оған қоса валюта сатылымынан бас тартқысы келмей отырған қаржы министрлігінің операциясы - сәуірде 240 млрд рубль немесе $4 млрд. Осылайша, валютаға деген сұраныс $60-70 млрд. құрауы мүмкін», - деп санайды сарапшы.
О.Богдановтың пайымынша, Ресейдің Орталық банкінің интервенциясысыз рубль тағы 20-30% әлсіреуі мүмкін. Ал егер байбаламдық өзгерістерді есепке алатын болсақ, онда доллар 80 рубль шамасында болуы мүмкін.
Егер жағдай осылай болса доллар тағы да аз дегенде 30-40 теңгеге көтерілуі мүмкін.
Жалпы, ресейлік монетарлық билік валюталық интервенция жүргізбей, рубльдің құлдырауына қарап отырады деген күмәнді.
Сонымен қатар, ресейлік содан соң қазақстандық валюталық нарықтарға Ресейге қарсы жаңа шектеу шараларынан кейін резидент еместердің капиталдарын елден қолданыстағы санкцияларға қарамастан алып қашуы кері әсерін тигізбейді деген де күмәнді.
Рубль қайда барса теңге де сонда барады
Қуаныштысы ҚР Ұлттық банкінен мұны жоққа шығармайды. Сонымен қатар, бұл мәселеге филосифиялық тұрғыда қарайды.
«Ресей Федерациясындағы жағдайға сәйкес, яғни санкциялардың қабылдануы, олардың одан ары қаталдау болу мүмкіндігі, шешілуі немесе кеңейтілу мүмкіндігі бұл нарықтағы белгісіздік жағдайы әлі де жалғасатынын білдіреді. Бұл дегеніңіз теңге де осылай сыртқы әсерден өзгеріп құбылып отыруы мүмкін. Яғни ол әлсіреуі де, я болмаса нығаюы да мүмкін», - деп мәлімдеді қаржы реттеушісінің басшысы Данияр Ақышев сәрсенбідегі Парламент Мәжілісі отырысынан кейінгі әңгімеде.
Әрине, Данияр Талғатұлының теңге нығаюы да мүмкін деген сөзін жалпы жағдайдың қаншалықты қиын екенін білдірмеу әрекеті деп бағалауға болады. Себебі сонғы Ресейге қарсы санкциялардан кейін рубльдің долларға шаққан бағамы көтеріліп кетті, содан соң қазақстандық валюта да әлсірей бастады емес пе?
Ал, басқа мәселелер бойынша Ұлттық банк басшысымен келісуге тура келеді: теңгенің рубльдің айырбас бағамымен «рефлексиясы» жалғаса береді.
Тек Ресейге қарсы санкциялар кеңейе түскен сайын Қазақстанның валюталық нарығына кері әсері де күшейе түседі. Себебі, Ресей ЕАЭО аясында біздің негізгі сауда серіктесіміз болып қала бермек.
Оның үстіне Ресейге қарсы санкциялар АҚШ тарапынан бұл елдің бюджетін, басшылығын құлдырату ғана емес, сонымен қатар ЕАЭО аясындағы интеграциялық процестерге кері әсерін тигізу екені айдай анық көрініп тұр.
Айта кетейік, мұның бәрі Қытай мен АҚШ арасында енді ғана күшейіп бара жатқан «сауда соғысы» жағдайында жүзеге асырылуда. Бұл жаһандық экономикамен қатар жекелеген елдердің экономикасына кері әсерін тигізуі мүмкін. Олардың қатарында Қазақстан да бар. Алайда бұл жеке мақаланың тақырыбы.