Қазақстанда заңды тұлғаны ашу оңай, бірақ жабу – азаптың азабы

Алматы. 30 шілде. ҚазТАГ - Сергей Зелепухин. Шенеуніктер Қазақстандағы бизнес жүргізуді жеңілдететін келесі жаңалықтар туралы тағы да есеп берді.
Бұл жолы, әлеуетті кәсіпкерлерге соңғы жылдары елдегі заңды тұлғаларды тіркеу қаншалықты ыңғайлы екендігі туралы айтылды.
Алайда заңды тұлғаны жабуға шешім қабылдаған кәсіпкерлер қандай қиындықтар мен бас ауруларын күтуде екені туралы, әрине, тағы да үндемеді. Бірақ барлығын рет-ретімен айтайық.

Қарапайым және жылдам

Редакциялық алқаға Алматы Әділет департаментінің заңды тұлғаларды тіркеу қызметін ұйымдастыру бөлімінің бастығы А. Қожахметованың қолы қойылған «Үшеуі біреуде: заңды тұлғаны тіркеу, банк шотын ашу және сақтандыру шартын жасасу eGov.kz сайтында мүмкін» мақаласы түсті.
Мақалада соңғы бірнеше жылда күшіне енген инновациялар мен Қазақстандағы заңды тұлғаларды тіркеу үдерісін жеңілдетуге бағытталған өзгертулер толық сипатталған.
«Бүгінгі күні бір тіркеу үдерісінде компания қысқа уақытта ҚҚС төлеуші ретінде салық органдарында қысқа мерзімде және ең аз шығындармен тіркеле алады, банкпен шот ашып, қызметкерлерге сақтандыру шартын жасай алады.
Сонымен қатар, қызметті бастау үшін компаниядан мөр шығару талап етілмейді », - делінген мақаланың авторы өзгерістердің мәнін сипаттай келіп.
Заңды тұлғаны Қазақстанда қарапайым және жылдам тіркеуге болатындығы құпия емес.
Осы мақаладағы өзгерістерді енгізгеннен кейін «электрондық үкімет» веб-сайты арқылы заңды тұлға ашу оңайырақ болды. Бұл процедурадан өткендер айтқандай оған шамамен 30 минут кетеді.
Өйткені, енді жаңадан бастаған кәсіпкердің жарғысына және мөріне мұқтаж емес, ол салық комитетіне баруға немесе тіркелу ақысын төлеу қажеттігі жоқ, тек компьютер, электрондық цифрлық қолтаңба және интернеттегі дағдылар, және, атап айтқанда, «электрондық үкімет» веб-сайтында жұмыс істей алуы керек.

Төлеңіз немесе сотқа беріңіз!

Дегенмен, өз бизнесін жабуға және заңды тұлғаны жоюға шешім қабылдаған лауазымды тұлғалар кәсіпкерлердің алдында тұрған проблемалар туралы үндемеуді қалайды.
Неліктен екені де түсінікті. Осы процестен өткен, бұрынғы кәсіпкерлер оны «қасіретпен жүру» деп атаған.
Бұл азаптауларға бару, соңына дейін кім барды, ал кім жете алмады, бір кездері оны бастан кешкен менің достарым болды. Барлық деректемелерге кірудің мағынасы жоқ, тек олар кездескен негізгі қиындықтарды атау керек.
Заңды тұлғаны тарату үдерісіне баруға шешім қабылдағанға дейін маңызды моральдық-психологиялық дайындық қажет, себебі ол тіркеу кезіндегі 30 минуттық іс емес, ең қолайлы кезде - 3-тен 4 айға дейін созылады, ал қолайсыз кезде - алты айға дейін немесе одан да көпке созылады, өйткені барлық қажетті құжаттарды жинау өте ұзақ уақытты алады.
Айтпақшы, менің достарымның біреуінің жүйкесінің шыдамы екі айдан сәл асқанға дейін ғана жетті.
Негізгі және жалпы еңсерілмейтін проблемалар камеральдық бақылау өткізу кезеңінде туындайды. Олардың ішінде барынша ортағы және жиі кездесетіні - салықтық немесе кедендік қарыздың болуы, салық есебін дұрыс тапсырмау. Барынша маңызды, бірақ сирек кездесетіні - контрагенттің жалған кәсіпкер деп танылуы, соның салдарынан ҚҚС қайтарудан және осы салық бойынша қарыз болып қалудан құтылу мүмкін емес болады.
Осы проблемаларды шешу үшін заңгерлер мен кеңес берушілер әдетте екі азңды тәсілге кеңес береді. Оның үстіне ішіндегі барынша қарапайым бірақ қаржы жағынан шығындысы - мемоган қорытындысымен келісу, тиісті хаттамаға қол қою, барлық айыппұлдар мен өсімдері төлеу.
Екінші тәсіл – қаржы жағынан ғана емес, уақыт жағынан да, бұзылған жүйке ағзаларының саны жағынан көп шығынды - тексеруші меморгандар қорытындысымен келіспеген жағдайда сотқа шағым түсіру, ұзаққа созылатын сот тергеуіне қатысу.

Сандар не айтады?

Айтпақшы, заңды тұлғаны жабу кезінде кездесетін проблемалар мен кедергілердің көп болуы көптеген кәсіпкерлердің көлеңкеден шығып, заңды тұлғаларын тіркеуге антистимул болады, ал оны жасағандар үшін, бұл проблемалар оларды жабуға арналған антистимул болады. Сондықтан елде тіркелген, бірақ жұмыс жасамайтын кәсіпорындардың сонша көп болуы кездейсоқ емес.
Оның осылай екенін ресми ақпарат көрсетіп отыр. 2018 жылдың 1 шілдесіне ҚР ұлттуқ экономика министрлігінің статистика комитетінің ақпары бойынша елде 427 325 кәсіпорын тіркелген. Оның ішінде жұмыс жасап түрғаны 269719, ал белсенді жұмыс жасап тұрғаны - тек 155 112, әлі белсенді емесі (жаңасы) - 46 129, уақытша белсенді емесі - 68 478 және жабылу процесінде тұрғандар - 4690.
Егер тіркелген барлық кәсіпорынның арасынан тек белсенді жұмыс жасап тұрғанын бөліп алсақ ,онда тіркелгендердің жартысынан астамы, немесе 272 213 данасы шілде айының басында жұмыс жасамай тұр.
Ал барлық тіркелген кәсіпорынның арасынан барлық формальды және формальды еместерді,сондай-ақ жабылу процесінде тұрғандарды алып тастасақ, онда олардың үштен бірі , немесе 152 916 данасы тек қағаз жүзінде ғана болған.
Оның үстіне таратылу процесінде тұрған заңды тұлғалар саны және тек қағаздаға барларының саны бұған дейін кәсіпорындарды тіркеген адамдардың оларды жабу процесімен айналысуға ниеті жоғын білдіреді.
Сондықтан шенеуніктерге Қазақстада заңды тұлға ашу өте жеңіл деп рапорт тапсырғанша, адамдарға кәсіпорындарды жабу процесін жеңілдетумен айналысатын уақыт келген жоқ па екен?
Әзірге Қазақстанда заңды тұлғаны жабу және ашу рәсімі тез әрі жеңіл, бірақ одан құтылу ұзақ әрі қиын болатын «салық қақпанын» еске түсіреді.